03.01.2014
Εν αρχή ην ο σπόρος... Ο σπόρος είναι ο πρώτος κρίκος στη διατροφική αλυσίδα και ενσαρκώνει μια μακρά αλληλουχία εξέλιξης και χιλιάδες χρόνια βελτίωσης των φυτών από τους αγρότες, καθώς και τον πολιτισμό της ελεύθερης παραγωγής-διατήρησης και ανταλλαγής σπόρων. Μέσα στο πέρασμα των χρόνων μεγάλες αλλαγές τόσο του κλίματος όσο και της τεχνολογίας έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στη μετάλλαξη των σπόρων, στην εμπορευματοποίησή τους, μεταλλάσσοντας ένα φυσικό αγαθό σε εμπόρευμα. Ο αστικός τρόπος ζωής μας, οι μεγαλουπόλεις και η μηδαμινή επαφή των πολιτών με τη γη δημιούργησαν τεράστια κενά σε επίπεδο πληροφόρησης για την εξελικτική πορεία των σπορών. Χάρη όμως στην προσπάθεια μεμονωμένων ανθρώπων, αλλά και ομάδων πολιτών, επιχειρείται συστηματικά τα τελευταία χρόνια η προώθηση ιδεών που είναι εναρμονισμένες με το φυσικό περιβάλλον και αντιμετωπίζουν τους σπόρους ως φυσικό αγαθό και όχι ως εμπόρευμα.
Από τη μακρινή Ινδία η «γκουρού» των σπόρων
Άτυπη ηγέτης του Κινήματος για την ελευθερία των σπόρων είναι η Ινδή δρ. Βαντάνα Σίβα, που είναι διεθνώς γνωστή περιβαλλοντολόγος, επιστήμονας και φιλόσοφος, φεμινίστρια, ακτιβίστρια και συγγραφέας. Η διακεκριμένη επιστήμονας βρέθηκε στη χώρα μας στις αρχές του Οκτώβρη, συμμετέχοντας στην παγκόσμια δράση ενάντια στη Μonsanto. «Έχουμε ένα όνειρο, και το όνειρό μας είναι ότι κάθε σπόρος, κάθε μέλισσα, κάθε πεταλούδα, κάθε σκουλήκι, κάθε άτομο, κάθε παιδί θα ζήσει χωρίς χειραγώγηση, έλεγχο, πείνα και ασθένειες, ότι θα εξελίσσονται και θα συν-εξελίσσονται με ελευθερία, ευημερία και υγεία», αναφέρει η Σίβα μεταξύ άλλων, αποσπώντας το σεβασμό εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη.
Η ελληνική προσπάθεια
Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί συλλογικότητες που ασχολούνται με τους σπόρους και τη διατήρησή τους με μεγάλη αποτελεσματικότητα.
Το «Πελίτι»
Πρωτοπόρος στην προσπάθεια αυτή, είναι η εναλλακτική κοινότητα το «Πελίτι» που ξεκίνησε από τον Παναγιώτη Σαϊνατούδη ως προσωπική του ανάγκη το 1995. Σήμερα αγκαλιάζει πολλούς και μάλιστα διαφορετικούς ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Οι βασικοί στόχοι του είναι:
· η συλλογή, διατήρηση και διάδοση των ντόπιων ποικιλιών,
· η ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος,
· η δημιουργία μιας εναλλακτικής κοινότητας με κύριο άξονα τη διατήρηση των ντόπιων ποικιλιών.
Νομικό πρόσωπο
Το «Πελίτι» είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, εγκεκριμένη από το πρωτοδικείο της Δράμας.
Συλλογή, διατήρηση και διάδοση των ντόπιων ποικιλιών
Η κοινότητα ασχολείται με τη συλλογή, διάδοση και διάσωση των ντόπιων ποικιλιών. Επίσης ασχολείται και με την καταγραφή των αυτόχθονων αγροτικών ζώων.
Εξερευνητικές αποστολές
Σε όλη τη διάρκεια του χρόνου πραγματοποιούνται εξερευνητικές αποστολές στην ηπειρωτική και την νησιώτικη χώρα. Το Πελίτι από το 1995 ως σήμερα έχει διανέμει πάνω από 2000 ποικιλίες λαχανικών, σιτηρών, κ.λπ., σε περισσότερους από 100.000 ερασιτέχνες και επαγγελματίες καλλιεργητές.
Αποστολές σπόρων
Η κοινότητα έχει την δυνατότητα να δίνει μικρές ποσότητες σπόρων σε καλλιεργητές. Οι σπόροι αυτοί είναι αβελτίωτες ποικιλίες και δίνονται δωρεάν από το Πελίτι. Η περίοδος αποστολής σπόρων από το Πελίτι με τα ΕΛ.ΤΑ. είναι από τον Οκτώβριο ως τον Φεβρουάριο.
«Δρυάδες»
Νεότερο στον ελλαδικό χώρο είναι το δίκτυο σποροπαραγωγής για την διατήρηση παραδοσιακών ποικιλιών «Δρυάδες». Το δίκτυο κινείται μεταξύ ατόμων και ομάδων που ασχολούνται ή θέλουν να ασχοληθούν με τη καλλιέργεια -κυρίως αστική- και τη διατήρηση σπόρων παραδοσιακών ποικιλιών. Όποιος λοιπόν καλλιεργεί σε ταράτσα-μπαλκόνι, κήπο, χωράφια αστικά και περιαστικά μπορεί να συμμετέχει στο δίκτυο.
Οι «Δρυάδες» παρέχουν σπόρους ή σπορόφυτο καθαρών ποικιλιών -δωρεάν- και οι καλλιεργητές οφείλουν να φροντίσουν τουλάχιστον πέντε φυτά μίας ποικιλίας και το 30% με 50% της παραγωγής να την κρατήσουνγια σπόρο. Παράλληλα δεν επιτρέπεται η καλλιέργεια άλλης ποικιλίας του ίδιου είδους για αποφυγή της σταυρογονιμοποίησης και του εκφυλισμού της ποικιλίας. Επίσης αν οι γείτονες καλλιεργούν, καλό θα ήταν να συνεννοηθούμε μαζί τους, ώστε να αποφύγουμε τις σταυρογονιμοποιήσεις.
Οι σπόροι δίνονται στο δίκτυο και έπειτα στις τράπεζες σπόρων.
Οι «Δρυάδες» έχουν ήδη στήσει μια τράπεζα σπόρων, αυτή στο Συνεργατικό Καφενείο στην Ακαδημία Πλάτωνος (http://european-village.org/) και έχουν ως όραμα τη δημιουργία πολλών τραπεζών και πυρήνων καλλιεργητών σποροφυλάκων σε συνοικίες και γειτονιές της πόλης, τη δικτύωση μεταξύ τους και τη δημιουργία τοπικών υποδικτύων που θα μπορούν να παράγουν σπόρια για να καλύπτουν τη τράπεζά τους. Οργανώνοντας λοιπόν τη σποροπαραγωγή διατηρούνται καθαρές οι ποικιλίες και οι σπόροι μοιράζονται δωρεάν από τις τράπεζες. Το απλό αυτό μοντέλο μπορεί να αναπαραχθεί και να λειτουργεί με οριζόντιες δομές και χωρίς κεντρική διαχείριση. Παράλληλα, με τη προτροπή και τη συμμετοχή των «Δρυάδων», έχουν παραχωρηθεί δύο στρέμματα γης για καλλιέργεια στο Μενίδι και στο Γαλάτσι. Η γη αυτή θα καλλιεργηθεί για παραγωγή σπόρου για το δίκτυο και τροφής για τους καλλιεργητές.
Η δήλωση των πολιτών
Πολίτες απ' όλη την Ευρώπη ενώνουν τη φωνή τους, αντιδρώντας στη δραματική μείωση της ποικιλομορφίας των ποικιλιών σπόρων, που απειλεί σοβαρά την τροφική μας ασφάλεια. «Η ευρωπαϊκή νομοθεσία περιορίζει ολοένα και περισσότερο την πρόσβαση στους σπόρους τις τελευταίες δεκαετίες, με τη βιομηχανική γεωργία να γίνεται το κυρίαρχο μοντέλο της γεωργίας. Μόνο οι ποικιλίες σπόρων που ταιριάζουν σ’ αυτό το μοντέλο μπορούν να διατίθενται στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι σπόροι θα πρέπει να περάσουν περίπλοκες και ακριβές εξετάσεις και διαδικασίες εγγραφής και η καλλιέργειά τους εξαρτάται από χημικές ουσίες. Αυτή η νομοθεσία έχει μειώσει δραματικά την ποικιλομορφία των ποικιλιών σπόρων γεγονός που απειλεί σοβαρά την τροφική μας ασφάλεια. Οι σπόροι δεν είναι πλέον στα χέρια των αγροτών και των κηπουρών. Μια χούφτα από πολυεθνικές εταιρείες σπόρων ελέγχουν και μονοπωλούν την αγορά. Οι έξι αυτές πολυεθνικές ελέγχουν το 75% της έρευνας όλου του ιδιωτικού τομέα αναπαραγωγής φυτών. Κατέχουν το 60% του εμπορικού μέρους της αγοράς σπόρων και το 76% των παγκόσμιων πωλήσεων αγροχημικών (ETCGroup).
Η νέα νομοθετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κάνει τα πράγματα χειρότερα. Περιορίζει ακόμα περισσότερο και μειώνει την αγρο-βιοποικιλότητα και την ελεύθερη πρόσβαση στους σπόρους για τους αγρότες και τους πολίτες και ενθαρρύνει πολυεθνικές εταιρείες σπόρων να διεκδικήσουν αποκλειστικά δικαιώματα στην εμπορία των σπόρων. Από την άλλη, σπόροι που παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία στην αντίσταση κατά των παρασίτων και στην ικανότητα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή αποκλείονται από την αγορά ή περιορίζονται στις λεγόμενες εξειδικευμένες αγορές. Η νομοθεσία δεν επηρεάζει μόνο την Ευρώπη, αλλά όλο τον πλανήτη.
Απορρίπτουμε κατηγορηματικά τη νομοθεσία που οδηγεί σε μονοπώλιο των σπόρων. Σε μια εποχή που ο ΟΗΕ αναγνωρίζει ότι το μέλλον των τροφίμων είναι αγρο-οικολογικό, τοπικό και με ποικιλία, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα ποινικοποιήσει τις αυξανόμενες και ζωντανές εναλλακτικές λύσεις που βασίζονται στην ελευθερία των σπόρων και τη δημοκρατία των τροφίμων. Σε μια εποχή που οι καταναλωτές επιλέγουν τοπικές, οικολογικές, υγιεινές, νόστιμες, θρεπτικές, χωρίς χημικά και μη γενετικώς τροποποιημένες τροφές, η προτεινόμενη Ευρωπαϊκή νομοθεσία στερεί την ελευθερία στα τρόφιμα. Το 72% των τροφίμων παγκοσμίως προέρχεται από μικρά αγροκτήματα –Δεν είμαστε μια άποψη– Είμαστε το μέλλον!», διαβάζει κανείς στην εκστρατεία για την ελευθερία των σπόρων που βρίσκει εκατοντάδες χιλιάδες υποστηρικτές.
Έχουν μπει στη ζωή μας...
Οι Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί (Genetic Modified Organisms – ΓΤΟ) είναι οργανισμοί φυτών ή ζώων που το γενετικό τους υλικό έχει μεταλλαχθεί με στόχο την παραγωγή προϊόντων με ένα ή περισσότερα ευπρόσδεκτα συστατικά. Η ανακάλυψη της γενετικής εξέλιξης του DNA και η ευελιξία που κατέκτησαν οι ερευνητές από τη μελέτη των μικροοργανισμών, ανέπτυξαν ραγδαία τον κλάδο της Βιοτεχνολογίας. Ο σκοπός των ΓΤΟ είναι η παραγωγή περισσότερης τροφής ικανής ώστε να τραφεί το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιοι θα έπρεπε να προϋπάρχει ένα παγκόσμιο σύστημα που θα σέβεται τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Όμως στο υπάρχον σύστημα, έχει αποδειχθεί, μέσω και άλλων παραδειγμάτων, ότι ναι μεν η τεχνολογία αναπτύσσεται αλλά χρησιμοποιείται πολλές φορές για καταστρεπτικούς σκοπούς. Ενώ λοιπόν οι ΓΤΟ θα μπορούσαν υπό προϋποθέσεις να είναι ωφέλιμοι, στις μέρες μας, στοχεύουν μονάχα στην αύξηση των κερδών, ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται τη μη τήρηση των κανόνων.
Η ενημέρωση είναι το «όπλο» σου
Με τίτλο «Έλεγχος Σπόρων=Έλεγχος Τροφής», ο Αυτοδιαχειριζόμενος Αγρός στο Ελληνικό, η ΒΙΟ.ΖΩ, ο Βοτανικός Κήπος Πετρούπολης, το Πελίτι/Δρυάδες, ο Κήπος της Αφθονίας και ο Σύλλογος Βιοκαλλιεργητών Αγορών Αττικής, επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και να παρουσιάζουν επεξεργασμένες θέσεις γύρω από το θέμα των σπόρων, σε δημόσια συζήτηση που διοργανώνεται, το Σάββατο 11 Ιανουαρίου, στο Πολιτιστικό Κέντρο Ελληνικού (στάση Μετρό Ελληνικού) στις 6.00 το απόγευμα.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης θα γίνουν εισηγήσεις για θέματα όπως:
«Η αξία του παραδοσιακού σπόρου»
«Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και σπόροι»
«Ο φυσικός σπόρος και η δύναμη του καταναλωτή»
«Ευαισθητοποίηση-διατήρηση και διάδοση των σπόρων “από τα κάτω”»
«Τα σχολεία ως ζωντανές Τράπεζες παραδοσιακών σπόρων – Ημερολόγιο Δράσεων»
Στο τέλος των ομιλιών θα υπάρξουν παρεμβάσεις-ερωτήσεις από το κοινό και θα απαντηθούν τυχόν απορίες.
Διαβάστε
Το βιβλίο «Ο Νόμος του Σπόρου» είναι μια έκδοση από το Ερευνητικό Ίδρυμα για την Τεχνολογία την Επιστήμη και την Οικολογία Navdanya της γνωστής Ινδής ακτιβίστριας για την ελευθερία των σπόρων και την επισιτιστική ασφάλεια Δρ. Vandana Shiva. Το βιβλίο προτείνεται ως εργαλείο που αφενός μπορεί να χρησιμοποιηθεί παντού και σε κάθε πλαίσιο από τους πολίτες ώστε να υπερασπισθούν την ελευθερία των σπόρων τους και τα κυρίαρχα δικαιώματα τους επί των σπόρων και αφετέρου να χρησιμεύσει ως πρακτικός οδηγός για όλες τις μελλοντικές εξελίξεις των νόμων και των πολιτικών που αφορούν τους σπόρους.
www.greenweek.gr http://www.attikipress.gr
Φόρουμ 
Εικονοθήκη 
